Saksische boerderij

De Saksische boerderijen in Fochteloo hadden duidelijk een Drents kenmerk: een rechte nok van voor tot achter. Van oorsprong is het een langgerekt, driebeukig gebouw met de deel in het midden (zie rechter foto) en de stallen aan weerszijden. Typisch voor het hallehuis is het ankerbalkgebint. De boerderijen waren ooit allemaal met stro of riet gedekt en hadden lemen vakwerkwanden. Latere versies hadden stenen muren.

In het voorste gedeelte bevindt zich doorgaans het woongedeelte, daarachter is dan de deel met de stallen, dat van het voorhuis wordt afgescheiden door een brandmuur. Boven de deel wordt het hooi opgeslagen dat door het hooiluik naar binnen wordt gebracht. Het kan van boven de deel makkelijk in de stallen aan weerszijden van de deel worden gelegd. De stal was soms van het type potstal, soms was er een stal met een grup waar de koeien naast elkaar stonden met de kop naar de deel.

In het hallehuis werd de oogst oorspronkelijk op de zolderbalken bewaard. De meest gebruikte gebintconstructie was sinds de 15e of 16e eeuw het ankerbalkgebint. Daarbij werden de uiteinden van de zolderbalken iets verlaagd tussen de standers aangebracht. Hun uiteinden staken door de stijlen en werden met houten wiggen verankerd. Daardoor werd de zolderruimte groter en kon men – door de afstand tussen de stijlen te vergroten – spaarzamer met het beschikbare bouwmateriaal omgaan.

Het vee kreeg oorspronkelijk een plek in de buitenstijlruimte, met de koppen naar de deel. De meeste boerderijen van het hallehuistype kenmerkten zich ook later door een veestalling, die afweek van datgene wat bij de Noordelijke huisgroep gebruikelijk was. Meestal stonden de koeien met hun achterkant naar de buitenmuur, zodat hier ook de mestgrup te vinden was. Dit type komt met name voor in Zuidoost-Friesland. De oudste boerderijen van het type hallehuis uit de Stellingwerven hadden soms een aangebouwde Friese schuur.