Drentseweg 23 t/m 39

Rondom Appelscha was in de 17e eeuw het “Appelsche veld”, een gemeenschappelijk grondgebied. Dat strekte zich uit van Terwisscha, Wester Es, Aekinga, Boerenstreek en de zuidelijk gelegen zandduinen aan de Schapestreek, de Boschberg en wat oostelijker daarvan de Hilligeberg. Over de Schapestreek gaf een karrespoor toegang naar Diever. Oostelijk waren de uitgestrekte heidevelden op veengrond die ver voorbij het watertje de Tilgrup (de Drentse grens) doorliepen. Dit heideveld (1856: De Veertien Zoolsteden) kende een pad richting Drenthe, “de weg naar Smilde” genoemd. Dat karrespoor liep waar nu de Drentseweg is gelegen.

Krotopruimingswoningen

De arbeidershuisjes aan deze oude Drentseweg, waren “gemeentelijk monument van de maand” in 1998, ter gelegenheid van hun jubileum. Immers, 60 jaar geleden werden deze dertien “woningwetwoningen” gebouwd in opdracht van de toenmalige Woningstichting op aandrang van het Ministerie van Sociale Zaken.

Het zat zo: In de crisisjaren '30 van van de 20e eeuw zat bijna 16% van de beroepsbevolking van de gemeente Ooststellingwerf zonder werk. Daarop besloot de overheid midden jaren dertig de huurprijs van de schamele woningen te verlagen. De huur van de typische arbeiderswoninkjes aan de Boslaan en Tolhekslaan bedroeg toen nog 90 gulden per jaar. Onderhoud aan de huizen was minimaal. Verkrotting nam toe. Ook door de armoede gedreven namen verschillende gezinnen hun toevlucht tot huisvesting in woonwagens en keten. In diezelfde tijd (1936) werd daarom door de Woningstichting plannen gemaakt om al die nauwelijks bewoonbare onderkomens en oneigenlijke bewoningen te vervangen door de bouw van “krotopruimingswoningen”. Dit waren kleine functionele eenvoudige arbeiderswoninkjes. Nog voor de Tweede Wereldoorlog werden er ruim dertig gerealiseerd in de gemeente Ooststellingwerf, waarvan dertien hier aan de Drentseweg. Naast bouw, verdeling en beheer van de woningen was de gemeentelijke infrastructuur (wegen, nutsvoorzieningen) ook een zorg voor de Woningstichting. Het krappe ministeriële budget ( Ꞙl.1275 per stuk) maakte dat er werd gebouwd op goedkope grond in de buitengebieden. Daar hadden de toekomstige bewoners, veelal grondwerkers in ontginningswerk en oud-turfgravers, geen enkel probleem mee. Bovendien kreeg de huurder er een flink erf bij, waarop ook een eigen moestuin mogelijk werd en een enkel stuks vee kon worden gehouden.