Lezing Werkkampen Hemrik door Wilma Couperus

In Hemrik hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog twee werkkampen van de Nederlandsche Arbeidsdienst (NAD) gestaan: Wurksathe en Sparjebird. De kampen zijn in het voorjaar van 1941 gebouwd en de eerste lichting arbeidsmannen kwam in juni 1941. In Nederland hebben naar schatting vijfenzestig NAD werkkampen gestaan, waarvan acht in Friesland en twee in Hemrik. Naast activiteiten als exercitie, sport, zang en vorming, bestonden de arbeidsdiensten vooral uit ontginningen, graafwerkzaamheden en het rooien van aardappels.
Hoewel de NAD een Nederlandse overheidsorganisatie was en dus niet als fout werd gezien, hing er toch een geur van fout omheen. Het kader bestond grotendeels uit NSB’ers en aanhangers van het nationaalsocialisme. Via vorming en scholing werd het nationaalsocialistisch gedachtegoed verspreid onder jonge arbeidsmannen. Zo hoopte men op nieuwe aanwas die kon
worden ingezet voor de Duitse oorlogsindustrie. Aanmelding was aanvankelijk vrijwillig, echter doordat het aantal aanmeldingen minder was dan waarop de Duitsers hoopten, werd het vanaf 1942 verplicht gesteld voor mannen tussen 18 en 23 jaar.
Op 14 april 1945 is Opsterland bevrijd. Enkele dagen later, op 17 april werden de eerste NSB’ers, collaborateurs en moffenmeiden opgepakt in Gorredijk en gebracht naar kamp Sparjebird, wat vanaf dat moment de functie van interneringskamp kreeg. Daar verbleven de gevangenen in afwachting van hun straf. Tijdens de interneringsperiode werd het kamp bewaakt en was het omheind met prikkeldraad. Die eerste weken heerste er een grimmige sfeer. De bewaking bestond
grotendeels uit verzetsmensen die vol wrok zaten en hun woede op de gevangenen botvierden. Later werd professionele bewaking ingezet.
In 1947 werd het kamp opgeheven en werden de barakken en inventaris verkocht.