Ga naar inhoud
MAP

Monument Melkstaking Tweede wereldoorlog

Appelscha

De aanleiding voor de spontane landelijke staking was de bekendmaking op 29 april 1943 dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden in 1940 zich moesten melden om te gaan werken in Duitsland voor de Arbeitseinsatz. Door de vele Duitse doden tijdens...

De aanleiding voor de spontane landelijke staking was de bekendmaking op 29 april 1943 dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden in 1940 zich moesten melden om te gaan werken in Duitsland voor de Arbeitseinsatz. Door de vele Duitse doden tijdens de slag om Stalingrad was extra mankracht nodig om de Duitse oorlogsindustrie draaiende te houden. Nederlanders die weigerden te werken in Duitsland konden op ‘den strengste maatregelen’ rekenen. Daarop brak een nationale staking uit. Nooit is ook in Fryslân zo massaal het werk neergelegd als in de eerste week van mei 1943, die hier de naam “melkstaking” kreeg.

Net als elders in het land ging in Appelscha de staking gepaard met sabotage van de aanlevering van melk. Daartoe waren er al schermutselingen in Oosterwolde en Fochteloo. Aan de Derde Wijk werd op 4 mei geprobeerd de bussen van de melkauto te trekken. Een grote groep mensen hield zich op bij het Compagnonshotel. Voor de melkauto werd geen ruimte gegeven, waarop de begeleidende veldwachter Rhebergen schoot toen het bevel van verspreiden werd genegeerd. Een Duitse patrouille werd te hulp geroepen. Zonder pardon schoten de Duitsers om zich heen. De brug bij Stokersverlaat werd opgehaald. De patrouille kwam met enig oponthoud toch bij de Eerste Wijk omdat de slinger achter gebleven was. Op deze plek openden de Duitsers het fatale vuur op de vluchters Anne de Boer, Melle Bruinsma en Jitse Kiewiet. Verslagen en verbijsterd werd onder druk van gezaghebbende Appelschasters de staking beëindigd: “gesmoord in bloed”.

Monument

Op initiatief van Piet Elmers is het hiernaast geplaatste monument tot stand gekomen:

• De gehuwde landarbeider en 35-jarige vader van twee kinderen Anne de Boer nam deel aan de meistaking 1943;

• Melle Bruinsma, ongehuwd en 19 jaar oud. Zijn werk bestond uit landarbeid en hij nam deel aan de melkstaking.

• De ongetrouwde 21-jarige Jitse Kiewiet was ook landarbeider van beroep en eveneens deelnemer aan de melkstaking.

Duitse militairen onder leiding van Hauptmann Johannes Koll schoten het vluchtende drietal tijdens de melkstaking op 4 mei 1943 hier aan de Eerste Wijk lafhartig in de rug.

Afstand tot jouw locatie:

Hier vind je Monument Melkstaking Tweede wereldoorlog

Eerste Wijk 8 a
Appelscha
Plan je route

vanaf jouw locatie

Toon resultaten