Sanatorium Beatrixoord

U staat hier voor de ingang van een complex waar de woon- en zorggemeenschap op antroposofische grondslag voor volwassenen met verstandelijke beperking OlmenEs én waar ook één van de gereatrische verzorgingshuizen van Zuid-Oost Zorg zijn gevestigd. Waar Zuid-Oost Zorg Appelscha nu haar gebouwen heeft, was vanaf 1922 het kuuroord voor longpatiënten gehuisvest: het Sanatorium Beatrixoord Appelscha voor de verzorging en heling van tuberculosepatiënten.

Tuberculose oftewel de zeer besmettelijke “tering” was de grootste gesel in het begin van de 20e eeuw. De tubercolosebacterie tast de longen aan en soms ook gewrichten.

Van 1910 tot 1922 stond het Fries Volkssanatorium in Joure. Maar daar bleek op den duur de lucht te vochtig en ook veroorzaakte de plaatselijke koffiebranderij teveel luchtverontreiniging. Verplaatsing was de marsorder. Appelscha had ruimte en schone boslucht. Bovendien lag Appelscha veel centraler voor Noord Nederland.

Kuren in Appelscha was zwaar en ongewis. De heling was in die tijd gebaseerd op jarenlange bedrust in de buitenlucht en met zonlicht. Een medicijn was er nog niet. Bij zonnig weer gingen de deuren open en reden de zusters met hun mondkapjes voor en met witte gesteven schorten de patiënten op hun spijltjesbedden de barakken uit. Zo konden ze in een lange rij de heilzame werking van boslucht en zonlicht ondergaan. Het regiem in Appelscha was streng. Artsen hadden niets met kwakzalverij. Naast lucht en zon was ook een strikte goede voeding van belang. Doordat het terrein zeer waakzaam toegankelijk was wegens het bemettingsgevaar, werd tijdens de WO-2 de instelling door de Duitse bezetter geen strobreed in de weg gelegd en was de voedselvoorziening zeer toereikend. Niet erg lang na WO-2 werd Streptomycine uitgevonden, een middel dat de bacil afdoende te lijf ging. Dat bood soelaas, het aantal patiënten nam daarmee snel af.

Voor het eigen onderzoek werd een apart laboratorium-gebouwtje neergezet met een transformatorhuisje voor elektriciteit, waardoor röntgenapparatuur kon worden geinstalleerd en andere medische handelingen konden plaatsvinden. Na de opheffing van het sanatorium, werd het gebouwtje naderhand ingericht als het enige TBC-museum ter wereld. Door gebrek aan vrijwilligers en subsidies, is ook dát verleden tijd. In 2017 werd het museum gesloten. Slechts het gebouwtje zëlf is bewaard gebleven als rijksmonument (514116).